ناتۆ ڕۆژی هەینی نیگەرانیی خۆی دەربڕی لەوەی ڕووسیا پابەند نییە بە دوایین پەیماننامەی کۆنترۆڵکردنی چەکی ئەتۆمی لەگەڵ ئەمەریکا.
لەگەڵ بەرزبوونەوەی گرژییەکان بەهۆی لەشکرکێشی ڕووسیا بۆ سەر ئۆکرانیا، ئەمەریکای زلهێزی پێشەنگی ناتۆ مۆسکۆی تۆمەتبار کردووە بە جێبەجێنەکردنی بەڵێنەکانی بەپێی پەیماننامەی نیو ستارت.
ڕۆژی سێشەممە واشنتۆن ڕەخنەی توندی لە ڕووسیا گرت بەهۆی ڕاگرتنی پشکنینەکانی بەپێی پەیماننامەکە و هەڵوەشاندنەوەی دانوستانەکان بەڵام ڕکابەرەکەی لە جەنگی سارددا تۆمەتبار نەکرد بەوەی جبەخانەی سەری ئەتۆمی خۆی لە دەرەوەی سنوورەکانی ڕێککەوتن لەسەر کراوە فراوانتر کردووە.
هاوپەیمانی 30 کەسی لە بەیاننامەیەکدا ڕایگەیاندووە، هاوپەیمانانی ناتۆ هاوڕان لەسەر ئەوەی کە پەیماننامەی نیو ستارت بەشدارە لە سەقامگیری نێودەوڵەتی لە ڕێگەی سنووردارکردنی هێزە ستراتیژییە ئەتۆمییەکانی ڕووسیا و ئەمەریکا.
"بۆیە ئێمە بە نیگەرانییەوە تێبینی ئەوە دەکەین کە ڕووسیا پابەند نەبووە بە بەڵێنە یاساییە پابەندکەرەکانی بەپێی پەیماننامەی نوێی START."
وڵاتانی ئەندامی ناتۆ ڕایانگەیاندووە "داوا لە ڕووسیا دەکەن ئەرکەکانی جێبەجێ بکات" بە ڕێگەدان بە پشکنین و گەڕانەوە بۆ گفتوگۆکان.
ڕووسیا بە تۆمەتی تێکدانی ڕێککەوتنەکانی کۆنترۆڵکردنی چەک لە نێوان هەردوو وڵاتدا، بەرپەرچدانەوەی واشنتۆنی دایەوە.
دیپلۆماسی نێوان هەردوو زلهێز لە ماوەی ساڵی ڕابردوودا بۆ کەمترین ئاست دابەزیوە، لەکاتێکدا ئەمەریکا سەرکردایەتی هەوڵەکانی دەکات بۆ سزادانی ڕووسیا و پڕچەککردنی ئۆکرانیا بە ملیارەها دۆلار چەک.
ڤلادیمێر پوتین سەرۆکی ڕووسیا هەڕەشەی بەکارهێنانی چەکی ئەتۆمی بڵاوکردەوە، ئەمەش ترسەکانی سەردەمی جەنگی ساردی زیندووکردەوە.
مۆسکۆ لە سەرەتای مانگی هەشتاد ڕایگەیاند کە پشکنینەکانی ئەمەریکا بۆ شوێنە سەربازییەکانی بە پێی نیو ستارتدا ڕادەگرێت. ئاماژەی بەوەشکردووە، وەڵامی ڕێگریی ئەمەریکا دەداتەوە بۆ پشکنینەکان لەلایەن ڕووسیا، تۆمەتێک لەلایەن واشنتۆنەوە ڕەتکرایەوە.
پاشان کرێملین دانوستانەکانی بە گوێرەی نیو ستارت کە بڕیار بوو لە 29ی تشرینی دووەم لە قاهیرە دەست پێبکات بۆ ماوەیەکی نادیار دواخست و ئەمەریکای بە " دوژمنایەتی" تۆمەتبار کرد.
پەیماننامەی ن کە لەلایەن نیوستارت کە لە سەردەمی سەرۆکی ئەوکات باراک ئۆباما لە ساڵی 2010 واژۆکرا کاتێک پەیوەندییەکان گەرمتر بوون، ڕووسیا و ئەمەریکای سنووردار کرد بۆ زۆرترین 1550 سەری ئەتۆمی ستراتیژی جێگیرکراو کە هەریەکەیان هەیبێت، کەمبوونەوەی نزیکەی لەسەدا 30 لە سنووری پێشوو کە لە ساڵی 2002 دا دانرابوو.
هەروەها ژمارەی فڕۆکە هەڵگر و بۆمب هاوێژە قورسەکان بۆ 800 فڕۆکە سنووردار دەکات، کە هێشتا بە ئاسانی ئەوەندەیە کە ژیانی مرۆڤ لەسەر زەوی لەناو ببات.
سەرچاوە/ فرانس پرێس